افریقا: چالش آموزش مدیریت
طی ده سال آینده فضای رقابتی در آموزش مدیریت افریقا چگونه تکامل خواهد یافت؟
نویسندگان: هوارد توماس ، میشل لی ، لین توماس و الکس ویلسون
ادله‌‌ی تحقیقِ جلد دوم کتاب افریقا: چالش آموزش مدیریت اساسا برمبنای حدودا ۴۰ مصاحبه‌ی نیمه‌ساختارمند، رودررو و مفصل است که هر کدام دو تا سه ساعت به طول انجامیده است و مصاحبه‌شونده‌ها از حوزه‌های آکادمیک، کسب‌وکار، رسانه و دولت با تخصص‌هایی در زمینه‌ی آموزش مدیریت انتخاب شده‌اند.
نظرات این افراد با مصاحبه‌های کوتاه‌تر و رودرروی بسیار دیگری با دانشجویان و هیئت علمی جوان‌تر (حدودا ۸۰ مصاحبه) که حدودا یک ساعت طول کشیده کامل شده است. علاوه بر این، برای این که توجه کامل‌تر و عمیق‌تری به مسائل و چهارچوب‌های زمانی-گذشته، حال، آینده- که از اهداف اصلی این مطالعه هستند شود از سوال‌های آزاد استفاده شده است.
منابع غنی این مصاحبه (چیزی حدود ۱۰۰۰ صفحه و ۵۰۰۰۰۰ واژه) هم به شکل شهودی و هم با استفاده از رویکردهای کیفی تحلیل و تفسیر شد. از این تحلیل نقل‌قول‌های مشخصی به دست آمد که جزئیات بیشتری درباره‌ی اساس هر درون‌مایه یا موضوع در اختیارمان می‌گذاشت.
هدفِ جامع‌تر این مطالعه جذب نظرات و احساساتِ پاسخ‌دهندگان درباره‌ی آینده‌ی آموزش مدیریت بود. اما درک مشاهدات پاسخ‌دهندگان از عناصر متعدد موجود در بافت محیط هم اهمیت داشت. بنابراین با بررسی بافت رقابتی شروع می‌کنیم و از پاسخ‌دهنگان می‌پرسیم که به نظر آن‌ها فضای رقابتی آموزش مدیریت در افریقا طی ده سال آینده چگونه تکامل پیدا خواهد کرد.
پاسخ آن‌ها پیرامون ۹ درون‌مایه، همان‌طوری که در شکل شماره ۱ می‌بینید(نسخه‌ی پی‌دی‌اف را ببینید) می‌چرخید. به دلیل کمبود فضا تحلیل ۴ درون‌مایه‌ی اصلی در ادامه‌ی این مقاله می‌آید.
رشد
پاسخ‌دهندگان درباره‌ی رشد تعداد تامین‌کنندگان آموزش مدیریت صحبت کردند که منجر به فشارهای رقابتی بیشتر به مثابه‌ی تغییری در متن رقابتی می‌شود. ۲۵ درصد پاسخ‌ها شامل این موضوع بود؛ این مسئله‌ای است که در حقیقت در بیشتر مواقع به آن اشاره شده است.
آن‌ها بر این عقیده‌اند که توسعه‌ی اقتصادی منجر به افزایش تقاضا برای مدیرانی می‌شود که کاملا آموزش دیده باشند؛ این موضوع، در عوض، باعث جذب بازیکنان جدیدی برای پر کردن این خلا می‌شود. انتظار می‌رود که ورودی‌های جدید از طیف‌های گوناگونی باشند؛ از استارت‌آپ‌ها گرفته تا مدارس کسب‌وکار خارجی که مستقل عمل می‌کنند و یا مدارسی که شریک مدارس افریقایی هستند.
«باید بگویم این موضوع قرار است خیلی رقابتی باشد چرا که استثنا این رقابتِ ورودی‌های جدید است، این عاملی است که آن را خیلی رقابتی می‌کند.»
«بنابراین فکر می‌کنم ما هم‌چنان شاهد داوطلب‌های جدیدی خواهیم بود که دیدگاه مشخص‌تری درباره‌ی آن‌چه که به دنبال آن هستند دارند. ما در این مرحله مدارس معمولی و بین‌المللی‌ای داریم که در حالتِ گذار هستند. آن‌ها از آن‌چه می‌خواهند اطمینان ندارند؛ آن‌ها فقط خیال می‌کنند باید به افریقا بیایند. من فکر می‌کنم ما شاهد این خواهیم بود که در طی ۱۰ سال آینده استراتژی و رفتار این دسته شسته‌رفته‌تر و متنوع‌تر شود.»
بهبود کیفیت
دومین پاسخِ رایج پاسخ‌دهندگان (۲۲٫۹% تمام پاسخ‌ها) این بود که حال‌وهوای رقابتی‌تر هم‌چون نیروی محرکی برای بهبود کیفیت آموزش عمل می‌کند؛ هم از نظر چشم‌اندازها و رویکردهای جدیدِ حل مسائل مدیریت و هم از نظر زیرساخت به منظور تسهیل یادگیری.
«من فکر می‌کنم درک آموزش مدیریت در شرف تغییر است چرا که نهادهای متعددی سخت‌کوشانه مشغول بهبود انتقال آموزش مدیریت هستند. ما باید قادر باشیم تا هم محدوده را و هم چگونگی پرداختن به مشکلات مدیرت را وسیع‌تر کنیم. ما هم‌چنین شاهد نهادهای جدیدی خواهیم بود که در این زمینه طی ۱۰ سال آینده به وجود می‌آیند.»
«به گمانم آموزش خصوصی با مدل‌های جالب‌تری باب خواهد شد و منافع زیادی خواهد داشت. بنابراین فکر می‌کنم این مسئله برای دانشگاه‌های ملی چالش‌برانگیز خواهد بود. دنیا، دنیای متفاوتی است… فکر می‌کنم آموزش خصوصی گزینه‌ها را با ترکیب غیرمعمولِ تامین‌کنندگان و پیشنهادات دگرگون خواهد کرد.»
برای برخی از پاسخ‌دهندگان رقابت گسترده‌تر باعث ایجاد تمرکزی فزاینده بر ارتباط عملی آموزش مدیریت خواهد شد و در نتیجه کیفیت به این معنا بهبود خواهد یافت.
«… در طی ۱۰ سال اخیر، دانشگاه‌ها متهم شده‌اند که فارغ‌التحصیلانی را آموزش داده‌اند که جایی در بازار کار ندارند. بنابراین ما می‌خواهیم به بازار کار برویم و از آن‌ها بپرسیم: «به چه چیزی نگاه می‌کنید؟»، «می‌خواهید فارغ‌التحصیلان چه چیزی بدانند…؟» و این همان کاری است که ما برای این که مطمئن شویم طی ۱۰ تا ۳۰ سال آینده در این حیطه مرتبط باقی می‌مانیم شروع به انجام آن کرده‌ایم.»
به نظر می‌رسد بهبود کیفیت با هویت‌های افریقایی پرمعنی و مفهوم‌سازی شده در آموزش مدیریت که در حال پا گرفتن‌اند عجین شده است. این مسئله در نقل‌قول‌های پیش‌رو این‌گونه بیان شده‌اند:
«طبیعتا این اتفاق می‌افتد که یک سیستم آموزش مدیریتِ افریقایی و متن‌محورتر تکامل پیدا می‌کند. جمیعت زیادی وجود دارد که نیازمند این نوع حمایت هستند و نمی‌توان آن را نادیده گرفت… بنابراین من فکر می‌کنم ممکن است مدارس کسب‌وکار و سیستم آموزش مدیریت مجبور شوند دست به این تغییر متنی بزنند.»
«… فکر می‌کنم در طی چند سال آینده مسائل کلیدی کیفیت آموزشی، توسعه‌ی بیشتر آموزش در مدیریت و اضافه کردن یک هویت قویِ افریقایی باشند.» با این حال، برخی از پاسخ‌دهندگان عملی‌بودنِ بهبود کیفیت را زیر سوال بردند به‌خصوص اگر شتاب برای تامین تقاضا منجر به ارائه‌‌ی بی‌کیفیتِ آموزش مدیریت شود.
«بالاترین سطح به رقابت خودش به شیوه‌ای که در حال حاضر آن را در پیش گرفته ادامه خواهد داد چرا که فکر می‌کنم منابعی در دسته‌ی بعدی(سطح دوم) برای ساخت و تبدیل شدن به رقیبانِ مستقیمِ بالاترین سطح وجود ندارد. فکر می‌کنم سطح میانی بخش گسترده‌ای است که رشد خواهد کرد. اما چالش رشد این است که آیا ما مکانسیم‌هایی برای تفکیک کیفیت از عملیات‌های «بی‌اعتبار» داریم یا خیر. من فکر می‌کنم رشد بسیار بزرگی وجود دارد که در خدمت‌کردن به بازار انبوه رخ می‌دهد و چالش آن پرداختن به موج دیگری از نگرانی‌های مربوط به کیفیت در تمامِ این طیف است.»
هویت افریقایی
پاسخ‌هایی که درباره‌ی نیاز به حفظ یا توسعه‌ی هویتی افریقایی برای آموزش مدیریت بودند ۱۴٫۶% کل پاسخ‌ها را دربرمی‌گرفتند. علی‌رغم هجوم رقیبان خارجی، پاسخ‌دهندگان ما پیش‌بینی کردند که از اهمیت آموزش مدیریتی که جوابگوی نیازهای افریقا باشد کم نمی‌شود بلکه در حقیقت رشد می‌کند و بیشتروبیشتر ضرورت پیدا می‌کند.
«تاثیر زیادی از مدل برنامه‌ی آموزشی غرب وجود دارد اما من هنوز بر این باورم که رویکردهای آن‌ها لزوما به درد ما نمی‌خورد. وقتی به افریقای ۱۰ سال آینده نگاه می‌کنیم فکر نمی‌کنم بسیاری از کشورها به سمت دنیایی با ویژگی‌های پیشرفته حرکت کنند. ما هنوز با چالش‌هایی که امروز با آن‌ها مواجه‌ایم روبه‌رو خواهیم بود- البته مواجه‌ی بهتری با آن‌ها خواهیم داشت. من نمی‌خواهم حس مربوط به مشکلات مدیریت افریقایی را ار دست بدهیم با به اشتباه خیال کنیم که داریم به جایگاه کشورهای توسعه‌یافته دست پیدا می‌کنیم. بنابراین ما باید هر چیزی را که آن‌جا اتفاق می‌افتد یاد بگیریم. اگر این کار را نکنیم مطالعه‌ی مسائل افریقا بی‌ارزش می‌شود.
«ما واقعا به دانشجویان نزدیک هستیم. این فقط مربوط به فرهنگ نیست؛ بلکه یک نیاز است چرا که دانشجویان آموزش عالی در افریقا به الگوهای بیشتری نیاز دارند. آن‌ها باید یک نقطه‌ی ارجاع داشته باشند. بنابراین ما باید در این مسیر با آن‌ها بیشتر همراهی کنیم. من فکر می‌کنم این مسئله اهمیت دارد چرا که به آن نوع آموزشی که ما به آن‌ها می‌دهیم قدرت می‌بخشد. به گمانم ما با تطبیق با مسائل و موضوعات مهم در افریقا یک نوع چالاکی در آموزش مدیریت داریم و این چیزی است که ما باید آن را در عین حال در تدریس‌امان حفظ کنیم.»
پاسخ‌دهندگان هم‌چنین تاکید کردند که مدارس خارجی‌ای که وارد بازار کار می‌شوند باید «معقول» باشند و به منظور انتقال دانش به روشی معنادار از خود حضور و درکی از موقعیت افریقا نشان دهند:
«چیز دیگری که در ۱۰ تا ۱۵ سال دیگر به‌خصوص از منظر مربوط به افریقای جنوبی می‌بینم این است که اگر می‌خواهید در افریقا جدی گرفته شوید باید «معقول» باشید. شما مجبور خواهید شد در آن فضا از خود قدرت پایداری نشان دهید. سهام‌داران هم تمایل خواهند داشت تا شاهد انتقال دانش باشند. اگر قدرت این را ندارید که به کشوری بیایید و دست به انتقال دانش بزنید؛ چه به عنوان یک کسب‌وکار و چه به عنوان یک معلم مدیریت یا هر چیز دیگری مدت زیادی شما را در آن‌جا تحمل نخواهند کرد.»
فن‌آوری
۱۴٫۶% پاسخ‌ها موضوع فن‌آوری را در برمی‌گرفتند. پاسخ‌دهندگان درباره‌ی این موضوع صحبت کردند که تکنولوژی چگونه با افزایش تعداد روش‌های انتقال جایگزین برای آموزش مدیریت به فضای رقابتی احتمالی شکل داد. انتظار می‌رفت که آموزشِ ترکیبی و آموزشِ از راه دور به شکل فزاینده‌ای گزینه‌های عملی و در دسترسِ دانشجویان باشد. به‌خصوص رشد سریع فناوری‌های تلفن همراه در سرتاسر قاره محرک مهمی برای این تغییرات به حساب می‌آید.
«فکر می‌کنم روش‌های انتقال هم با مفهوم کلی یادگیری مجازی در حال تغییرند.؛ چیزی که باعث ایجاد تغییر خواهد شد. ما داریم فضا را باز می‌کنیم…»
«فکر می‌کنم یکی از بزرگ‌ترین تغییراتی که شاهد آن خواهیم بود استفاده از تلفن همراه است. این مسئله اجتناب‌ناپذیر است- این یک تب زودگذر نیست؛ بلکه به‌خاطر فاصله‌هاست. استفاده از تلفن همراه جای تدریس رودررو را نمی‌گیرد؛ تلفن‌همراه نمی‌تواند در رابطه با پرداختن به مسائل توسعه رهبری جایگزین به حساب بیاید… اما شاید از منظر کمی فایده‌هایی داشته باشد. شما شاهد به وجود آمدن یک زیرساخت فناوریِ عظیم آموزشی خواهید بود. شما شاهد این هم خواهید بود که دورنمای رقابتی به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش خواهد یافت.»
«در طی پنج سال آینده، آموزش از راه دور در سرتاسر جهان تبدیل به گزینه‌ی خیلی مهم‌تری به عنوان اولین انتخاب برای دانشجویان بسیاری که می‌خواهند آموزش مدیریت را دنبال کنند خواهد شد.» «آن‌چه که در نتیجه‌ی فناوری اساسا تغییر خواهد کرد مدل و قالب خواهد بود. ما در آینده یادگیری آمیخته‌ی بیشتری خواهیم داشت که در آن شما از هر کجای دنیا به شکل واقعی سر کلاس حاضر می‌شوید. این مدل رشد خواهد کرد. به عبارتی می‌شود گفت این راه‌حلی است تا بتوان با همه با مدل هزینه‌ی پایین‌تر ارتباط برقرار کرد. فکر می‌کنم چنین اتفاقی خواهد افتاد.»
بنابراین به شکل خلاصه می‌توان گفت که مسائل و چالش‌های رشد افزاینده، بهبود کیفیت، ایجاد یک هویت افریقایی، تقویت کردن و مسائل دیگر، عناصر تکاملیِ تغییر طی ۱۰ سال آینده به حساب می‌آیند.
با دوستانتان به اشتراک بگذارید:
