معماری معاصر دقیقاً چیست؟ معماری معاصر اغلب به صورت معماری حال حاضر تعریف می‌شود.

همان‌طور که می‌توانید تصور کنید، این تعریف به سردرگمی منجر می‌شود. این تصور را ایجاد می‌کند که هر ساختمان تازه تاسیسی، نمونه‌ای از معماری معاصر است اما مسلما چنین نیست.

معماری معاصر مبتنی بر اصلی است که بین تمام کسانی که این معماری را اجرا می‌کنند، مشترک است: تمایل و اراده برای طراحی و ساخت چیزهایی که با آنچه در گذشته انجام می‌شده و آنچه امروزه معمولاً انجام می‌‌شود، متفاوت است. معماری معاصر قصد دارد تا از فرآیندها و روش‌‌های رایج تفکر که به استاندارد تبدیل شده‌اند، دور شود. این معماری، مبتکرانه است.

1- آنچه معماری معاصر نیست

معماری معاصر جنبشی در معماری نیست. جنبش‌های معماری مثل باروک، فوتوریسم، یا مدرنیسم همواره به دوره­ی تاریخی مشخصی مربوط هستند. جنبش معماری، انتخاب خاصی در معماری است که مدعی است به صورت انعکاس دقیقی از جامعه عمل می‌‌کند.

از آنجا که معماری معاصر جنبشی معماری نیست، چنین محدودیتی ندارد. معماری معاصر نوعی مکتب فکری نیست. این بدان معناست که معماری معاصر می­تواند گزینه­های معماری متنوعی ارائه دهد به این شرط که این گزینه­ها از آنچه که به طور معمول انجام می­شود، متمایز باشند. با این حال، سطح بالای تنوع، باعث می­شود برخی از ویژگی‌های رایج در معماری معاصر نیز مشاهده شود. این همان نکته‌ای است که اینک بررسی خواهیم کرد.

2- فرم

کافی است نگاهی به اطراف بکنیم تا ببینیم که خط غالب در معماری، خط مستقیم است. معماری معاصر می‌خواهد با استفاده بیشتر خطوط منحنی به جای خط مستقیم خود را از این عادت دور کند. در برخی موارد، ساختمان کاملا حول خطوط منحنی طراحی شده است. در سایر موارد، هم خطوط منحنی و هم مستقیم در همان ساختمان به کار رفته است.

۳- ترکیب احجام

استفاده از خطوط منحنی بر خلاف خطوط مستقیم، فضاهایی ایجاد می­کند که صرفا مکعبی شکل نیستند. بنابراین، در معماری معاصر فرد ساختمان را به اشکال گرد می­بیند. معماری معاصر اگر هم از خطوط مستقیم استفاده کند، یعنی اگر واحد حجم را مکعب بگیرد، این مکعب‌ها را به روش­های شگفت‌انگیزی گردهم می‌آورد تا ترکیب متمایزی از احجام خلق شود. این ترکیب نیز همانند اشکال گرد، ایجاد فضاهای نشیمن داخلی با طرح‌بندی­های غیرعادی را ممکن می‌کند. اگر از به رخ کشیدن تفاوت‌تان خجالت نمی‌‌کشید و اگر تصور زندگی در فضای نشیمن غیراستاندارد را دوست دارید، معماری معاصر مناسب شماست.

۴- مصالح جدید

امروزه، ویژگی دیگر معماری معاصر استفاده از مصالح جدید هم برای داخل و هم خارج ساختمان است. مصالح سنتی مثل شیشه، چوب، آجر و فلزات ارجح هستند. گیاهان نیز در معماری معاصر جایگاه خود را دارند به ویژه روی سقف‌ها و اما بیشتر روی دیوارها. اگر دستی در پرورش گل و گیاه دارید، می­توانید از این گرایش برای پرورش و رشد باغ عمودی بهره گیرید؛ مثلا می­توانید گیاه گوجه‌فرنگی بالارونده را روی کل یک دیوار پرورش دهید.

6- ملاحظات زیستی

مسکن­زیستی ویژگی­ای است که به معماری معاصر محدود نشده است. بسیاری از ساختمان­های متداول، عناصر پایدار یا دست‌کم، بهره‌وری انرژی را رعایت می‌کنند. اما در معماری معاصر این عناصر ضروری است. استفاده از سلول­های فوتوولتاییک، گرمایش زمین­گرمایی، پمپ­های حرارتی، تبادلگر گرما، و جمع­کننده­های گرما با هدف تولید گرما به روش­های جدید و نگهداری آن در نظر گرفته می­شود. برای مثال، در زمینه­ی ساخت و سازهای مسکونی هدف آن است که خانه را کاملا به محیط­های اطراف طبیعی آن ادغام کند. هدف این کار نه تنها حفظ محیط­های اطراف از اختلال است، بلکه تبدیل این محیط­ها به یکی از عناصر معماری است که به خانه شخصیت خاص خودش را ببخشد. اگر مسئولیت زیست­محیطی و کاهش گازهای گلخانه‌ای جزو اولویت‌های شماست، معماری معاصر شما را خشنود می­کند چون به اجازه می­دهد خانه­ای بسازید که بسیار فراتر از استانداردهای زیست­محیطی فعلی است.

7- معماری سرزنده

نظر به کمبود واژگان، معماری سرزنده عنوانی است که برای ویژگی دیگر معماری معاصر برگزیده شده است که به چندین شکل وجود دارد: نورپردازی پیچیده­ی بیرونی ساختمان، نورافکنی بر نماهای سردر خارجی که با عابران یا کاربران ساختمان ارتباطی برقرار کند، و آب به شکل انواع فواره، آبشار و جریان آب که حتی ممکن است رنگی باشد. این ایده سبب می­شود ساختمان باروح­تر به نظر برسد و بخش­های خارجی سرزنده­تر باشند.

چند نمونه

اول از همه چند نمونه از ساختمان­های سازمانی یا تجاری در اینجا نشان داده شده­اند. دلیل این انتخاب آن است که این ساختمان­ها با مزیت بودجه­ی هنگفت، ایده­های معماری تماشایی را به نمایش گذاشته‌اند و به روشنی عناصر کلیدی معماری معاصر را نشان می­دهند.

برج کپیتال گیت در ابوظبی، امارات متحده­ی عربی. این برج ۳۵ طبقه­ی گرد در میانه­ی خود ۱۸ درجه انحنا دارد و این برج را خمیده­­ترین ساختمان جهان می­سازد. علاوه بر این، طرح­بندی درونی، فضاهایی را فراهم می­آورد که همگی متفاوت هستند و هیچ اتاقی شبیه دیگری نیست. این برج توسط شرکت معماری اسکاتلندی RMJM طراحی شده است.

تالار تنریف، این تالار شکلی منحنی و سایه­بانی دارد که بر ساختمان مشرف است. این سایه­بان نیز شکلی مدوّر دارد و گویی جاذبه را به مبارزه می­طلبد. سانتیاگو کالاتراوا، معمار اسپانیایی، این تالار را طراحی کرده است.

خانه‌ی اپرای سیدنی  که فرم آن یادآور بادبان­های برافراشته کشتی یا مجموعه­ای از صدف­های غول­پیکر انباشته شده است. این بنا در سال ۱۹۷۳ افتتاح شد، اما این سازه هم­چنان نقطه­ مرجعی در معماری معاصر باقی مانده است. این اثر، طرح معمار دانمارکی فقید، یورن اوتزان، است.

کسانی که بازی­های المپیک سال ۲۰۰۸ را تماشا کرده­اند، بی­شک استادیوم ملی پکن را به یاد دارند که آشیانه­ی پرنده نیز نامیده می­شود و خطوط مستقیم و منحنی را با هم ترکیب کرده است. این بنا دستاورد شرکت معماری سوئیسی هرزاگ و د مورون است

و موزه‌ی گوگنهایم واقع در بیلبائوی اسپانیا را نباید در این فهرست فراموش کرد. این بنا که با تیتانیوم پوشیده شده است، اثر فرانک گهری، معمار آمریکایی متولد کانادا، است.

اما تصور نکنید معماری معاصر در ساخت‌و ساز مسکونی حضور ندارند. مسلما آنجا هم هست اما از آنجا که ساختمان‌های مسکونی نسبتا کوچک هستند، کمتر به چشم می‌آیند. اما با این حال معماری این ساختمان‌ها جزو معماری معاصر به حساب می‌آیند.

مجموعه مجموعه آپارتمانی  EKOدر مون­پلیه فرانسه واقع است. به اشکال نامنظمی که برای ساختمان و پنجره­های این بنا علی­رغم استفاده از خطوط مستقیم و فضاهای مکعبی انتخاب شده است، توجه کنید. معماران ECDM این بنا را طراحی کرده­‌اند.

خانه‌‍ای در گرونوبل فرانسه که معمار، جرارد گسنیه، آن را طبق اصول معماری معاصر نوسازی کرد. به استفاده از مصالح طبیعی، فرم­های مدوّر و پنجره­بندی وسیع توجه کنید.

خانه­‌ی طویل که شرکت معماری بریتانیایی معماران هاپکینز آن را طراحی کرد، در ییلاقات نورفک در بریتانیای کبیر واقع شده است. این خانه در اصل در طول ساخته شده است. توجه کنید که این گزینه‌ی معماری چطور به فضاهای نشیمن داخلی اجازه طرح­بندی غیرمتعارفی می­دهد.

موضوع اصلی که باید در مورد معماری معاصر به یاد داشت آن است که معماری معاصر سعی می­کند خود را به واسطه­‌ی ایده­‌های جدید معماری از معماری متعارف متمایز کند. برای مثال، هدف از دادن فرم غیرمتعارف به ساختمان به وضوح شگفت­‌زده کردن، متحیر ساختن و تغییر چشم‌­اندازها است. استفاده از احجامی غیر از مکعب، ایجاد فضاهای داخلی متفاوت را امکان­‌پذیر می‌­سازد.       اما صرف­نظر از ایده­‌ی معماری، نام این بازی در معماری معاصر جسارت است.